ลูกล้อ

ลูกล้อ

การลากล้อเข็นน้ำหนักไปกับพื้นต้องออกแรงมาก เพื่อ สู้กับความฝืดที่ผิวสัมผัสระหว่างน้ำหนักกับพื้น เมื่อใช้ท่อนไม้กลม หนุนให้น้ำหนักกลิ้งไปบนนั้น จะช่วยลดความฝืดลงไปได้ มาก แต่น้ำหนักกลิ้งไปได้ไม่เท่าไรก็ตกจากท่อนไม้ เพื่อให้น้ำหนักกลิ้งไปได้ไกลขึ้น โดยไม่ต้องคอยเก็บท่อนไม้ไปหนุนทอยกันไปตลอดทาง จึงเกิดการประดิษฐ์ลูกล้อ โดยใช้แกนเสียบกลางลูกล้อ และยึดแกนติดกับน้ำหนัก แกนนี้เรียกว่า เพลา แล้ว เทียมสัตว์เลี้ยงที่ใช้แรงงาน เช่น ม้า ให้ลากน้ำหนักนี้ รถคันแรก ซึ่งทำด้วยไม้ก็สร้างขึ้นในลักษณะนี้

แรงฉุดน้ำหนักก็ยังต้องสู้กับความฝืด ระหว่างลูกล้อ กับเพลาอยู่ คนทำรถจึงหาวิธีลดความฝืดนี้ โดยการใช้ไขมันหล่อลื่นทาที่เพลาบ้าง ใช้หนังหมูแห้งฉ่ำน้ำมันหุ้มเพลาบ้าง แต่วิธีดังกล่าวยังไม่เหมาะที่จะใช้กับลูกล้อโลหะ ที่หมุนด้วยความเร็วสูง ซึ่งต้องทนแรงและความร้อนสูง จึงนำเอาหลักการกลิ้งน้ำหนักบนท่อนไม้กลมมาใช้ โดยใช้ท่อนเหล็กกล้ากลมหลายๆ ท่อน ใส่ในตลับบังคับแท่งลูกลื่น ให้สัมผัสพอดีกับเพลา ส่วนตลับยึดตรึงกับลูกล้อ ใช้น้ำมันหล่อลื่นลดความฝืด ระหว่างแท่งลูกลื่นกับตลับ ส่วนประกอบที่สวมเพลานี้ เรียกว่า ตลับลูกลื่น

ในการขุดค้นโบราณวัตถุแถบเอเชียไมเนอร์ (Asia Minor) ได้พบชิ้นดินเผาซึ่งมีรูปแสดงว่า ชาวสุเมเรียน (Sumerians) เมื่อประมาณ ๓,๕๐๐ ปีก่อนคริสต์ศักราช ได้รู้จักใช้รถซึ่งมีลูกล้อ ที่ปรับปรุงดีกว่ารูปเขียงไม้แล้ว ลูกล้อดังกล่าวประกอบด้วยชิ้นไม้รูปเสี้ยวโค้งยึดเข้ากับแกนกลาง และรัดวงล้อด้วยหนัง ต่อมา อีกประมาณ ๒,๐๐๐ ปี ชาวอียิปต์ จีน บาบิโลเนีย และกรีก ปรับปรุงลูกล้อ โดยใช้กงสี่หรือหกซี่ และใช้แถบโลหะรัดขอบวงล้อ

รถในสมัยโบราณมีประเภทล้อเดียวและสองล้อ สร้าง กันแบบต่างๆ ตามลักษณะการใช้ เช่น ประเภทเพรียวและเบา สำหรับใช้เป็นรถรบ ประเภทแข็งแรงและช้าสำหรับใช้เป็นเกวียน บรรทุก รถสี่ล้อมีเพลาหน้าสามารถเลี้ยวได้ เพิ่งจะถูกประดิษฐ์ขึ้น ในคริสต์ศตวรรษแรก โดยเผ่าเซลต์ (Celt) ในยุโรปตะวันตก

ลูกล้อมีบทบาทสำคัญในการคมนาคม ซึ่งเป็นสื่อในการ เผยแพร่อารยธรรม คือช่วยให้ชุมชนที่อยู่ห่างไกลกัน สามารถ เดินทางติดต่อกันได้สะดวกและรวดเร็วขึ้น เช่น ในการค้าขาย หรือทำสงครามระหว่างกันและกัน เป็นที่น่าคิดว่า ชาวอินคา (Inca) และชาวแอซเต็ก (Aztec) ในอเมริกาใต้และอเมริกากลาง ได้บรรลุอารยธรรมรุ่งเรืองในสมัยโบราณได้โดยที่ยังไม่รู้จักลูกล้อ และม้ามาก่อนหน้าที่พวกสเปนจะไปถึงดินแดนแถบนั้นเลย